اختلال استرس پس از سانحه در كودكان خيلي ساده‌تر از بزرگسالان ممكن است ايجاد شود. كودكان موضوعات بيشتري براي ترسيدن دارند و بعد از يك رويداد استرس‌زا بايد وضعيت كودكان را حتما بررسي كرد. اين نوع اختلال درست بعد از يك حادثه استرس زا ايجاد مي‌شود. از آن جا كه نشانه هاي استرس پس از سانحه در كودكان متفاوت است، بايد از كمك متخصصين روانشناسي كودك استفاده نماييد. متخصص پس از بررسي‌ها به شما و فرزندتان جهت حل اين مساله كمك خواهد كرد. براي دريافت خدمات مشاوره كودك كليك كنيد.

منبع: اختلال استرس پس از سانحه در كودكان

اختلال استرس پس از سانحه در كودكان

همه انسان‌ها در طول زندگي خود، تجربه رويارويي با حوادث و اتفاقات ناخوشايند را كسب مي‌كنند. بااين‌حال بعد از گذشت مدتي از وقوع حادثه ناراحت‌كننده، اكثر افراد به روند زندگي عادي خود بازمي‌گردند. اين در حالي است كه تعدادي از آن‌ها نيز دچار تروما مي‌شوند. جاي تعجب نخواهد بود كه كودكان به دليل تجربه كمتر و ضعف مكانيسم‌هاي مقابله‌اي‌شان، بيشتر در معرض روبه‌رو شدن با تروما هستند. بر طبق نظر متخصصان، تروما به تأثير منفي و بدي كه يك واقعه در كودك بر جاي مي‌گذارد، اشاره دارد. به‌عبارت‌ديگر، منظور از تروما براي كودكان هم خود رويداد منفي و هم صدمه جسمي يا رواني ناشي از آن است.

شدت حوادث براي بزرگ‌سالان و كودكان بسيار متفاوت است. درنتيجه گاهي ممكن است اتفاقي براي كودك تبديل به تروما شود كه ازنظر بزرگ‌سالان بار رواني زيادي نداشته است. به همين دليل، آشنايي با جزئيات حوادث تروماتيك براي كودكان بسيار اهميت دارد.

براي آشنايي با عوامل وحشت و ترس كودك كليك كنيد.

ويژگي‌هاي تروما در كودكان

عملاً، همه آدم‌ها در زندگي خود حداقل يك تروماي بزرگ را تجربه مي‌كنند؛ اما بايد توجه كرد كه ادراك يك حادثه به‌عنوان تروما كاملاً منحصربه‌فرد است. به‌عبارت‌ديگر، ويژگي‌هاي شخصيتي اشخاص، مهارت‌هاي مقابله‌اي براي كنترل استرس و ميزان آسيب‌پذيري آن‌ها مشخص‌كننده ادراك تروما است. طبيعتاً سن افراد در هنگام رويارويي با تجارب آسيب‌زا، تأثير زيادي بر عوامل ذكرشده دارد. براي مثال ممكن است فرد بزرگ‌سالي پس از مرگ اعضاي خانواده‌اش در يك حادثه، تروما را تجربه نكند اما يك كودك تنها با آگاهي يافتن از طلاق والدين خويش نشانه‌هاي مواجهه شدن با تروما را از خود نشان دهد.

به‌طوركلي مي‌توان چهار ويژگي را براي تروما در نظر گرفت:

• رويداد موردنظر براي فرد به‌شدت از پا درآورنده، زمين‌گير كننده و پراسترس بوده است؛ فرقي نمي‌كند واقعاً بزرگ بوده است يا كوچك. در اين زمينه، سن فرد و ميزان توانمندي رواني او براي مواجهه با شرايط استرس‌زا نقش تعيين‌كننده‌اي دارد.
• تروما، براي زندگي فرد يا يكي از عزيزان او خطرآفرين بوده است. براي مثال كودكي كه خود يا يكي از اعضاي خانواده‌اش دچار بيماري صعب‌العلاج مي‌شوند ممكن است نشانه‌هاي مواجهه با تروما را از خود نشان دهد.
• رويداد موردنظر به‌صورت كاملاً غيرمنتظره بوده و شخص آمادگي و انتظار آن را نداشته است. در اين خصوص مي‌توان به خشونت‌هاي جنسي يا جسمي از سوي آشنايان عليه كودك اشاره كرد كه باعث از دست دادن اعتمادش به ديگران مي‌گردد.
• بروز ترس، احساس درماندگي يا وحشت در فرد را در پي داشته است. در كودكان ممكن است بهت‌زدگي يا علائم سوماتيك سمپتوم نيز بروز كند.

براي آشنايي با ساير علل استرس در كودكان كليك كنيد.

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) در كودكان

بعد از بروز حادثه تروماتيك، ممكن است افراد به سه شيوه واكنش نشان دهند:

• واكنش استرسي عادي كه معمولاً در كودكان بزرگ‌تر يا نوجوانان بيشتر به چشم مي‌خورد و شامل ضربان قبل بالا، حالت تهوع يا سردرد مي‌شود. معمولاً پس از گذشت چند روز، اين نوجوانان مي‌توانند به روال عادي زندگي برگردند.
• واكنش استرس حاد كه باعث مي‌شود كودك به مدت سه روز تا يك ماه پس از رخداد تروماتيك، از مشكلاتي شديد همچون واكنش‌هاي انگيختگي يا گسستگي رنج ببرد.
• و درنهايت واكنش استرسي پس از حادثه كه در آن، كودك در بازه زماني طولاني‌تري مشكلات اضطرابي را به دوش مي‌كشد.

همان‌طور كه بيان گشت، عامل اصلي ابتلا به اختلال استرس پس از حادثه يك رويداد تروماتيك است. اين اتفاق معمولاً از محدوده تجربه‌هاي عادي زندگي انساني فراتر است و شخص را دچار احساس ناتواني مي‌كند. هر چه تجارب فرد در مقابله با تنش‌هاي زندگي بيشتر باشد و يا مهارت‌هاي دفاعي بهتري را در مواجهه با استرس به كار بگيرد، كمتر احتمال دارد دچار تروما مي‌شود؛ بنابراين، طبيعي است كه كودكان شش‌ساله يا كمتر، در معرض خطر بيشتري براي تجربه تروما باشند.

كودك ممكن است با قرارگيري در معرض يك يا چند رويداد زير دچار اختلال استرس پس از سانحه شود:

• شاهد بودن مرگ ديگران
• تهديد شدن به مرگ خود يا يكي از عزيزانش
• جراحت‌هاي جدي به‌صورت واقعي يا خيالي
• تجاوز جنسي واقعي يا تهديد شدن به آن

كودك ممكن است به يكي از روش‌هاي زير در معرض رويدادهاي ذكرشده قرار بگيرد:

• به‌طور مستقيم در موقعيت حضورداشته و حادثه را تجربه كند.
• شاهد وقوع حادثه تروماتيك براي ديگران، به‌خصوص والدين خود باشد.
• از رخ دادن يكي از اتفاقات مذكور براي مراقبان يا اعضاي خانواده‌اش اطلاع پيدا مي‌كند.

نشانه هاي بروز اختلال استرس پس از سانحه

تجربه سمپتوم هاي مزاحم مرتبط با تروما در كودك

بعد از پايان حادثه ناخوشايند، كودك ممكن است به مدت يك ماه يا بيشتر دچار يادآوري خاطرات تكراري از حادثه، آن‌هم به‌صورت غيرارادي و آزاردهنده شود. اين خاطرات ممكن است در خواب‌هاي كودك بازنمايي شود؛ درنتيجه كودكي دچار بدخوابي يا ساير مشكلات خواب مي‌گردد. علاوه بر اين، احتمال دارد كودك رفتارهايي از خود نشان دهد كه انگار همين لحظه در حال تجربه دوباره تروما است. در اين شرايط استرس و تنش‌هاي مداوم، دست از سر كودك برنداشته و سلامت رواني او را تهديد مي‌كند. همچنين اشياء يا موقعيت‌هايي كه يادآور حادثه آسيب‌زا هستند مي‌تواند باعث ايجاد واكنش‌هاي رواني يا جسمي شديد در كودك گردد.

داشتن رفتارهاي اجتنابي در كودك

كودك سعي مي‌كند از مكان‌ها، فعاليت‌ها و يا هر محركي كه يادآور رويداد ناخوشايند براي او است، دوري كند. همچنين ممكن است از صحبت با اطرافيان، تعامل با هم‌سالان و ساير ارتباطات اجتماعي اجتناب كند.

بروز تغييرات منفي در افكار و خلق كودك

حالت هيجاني منفي همچون ترس، غم، سردرگمي و شرم به‌صورت چشمگيري در كودك افزايش مي‌يابد. ممكن است نسبت به فعاليت‌هايي كه قبلاً براي او لذت‌بخش بوده، كاملاً بي‌علاقه شود. در اين شرايط، كودك معمولاً گوشه‌گيري كرده و به‌ندرت مي‌توان عواطف مثبت را در او مشاهده كرد.

تغييرات منفي در واكنش‌هاي انگيختگي كودك

معمولاً كودكاني كه دچار تجربه تروما شده‌اند، زودرنج‌تر مي‌شوند. آن‌ها همواره گوش‌به‌زنگ به نظر مي‌رسند و دائماً مراقب اتفاقات اطراف خود هستند. اين كودكان به‌سرعت از جا مي‌پرند و نمي‌توانند تمركز خود را بر درس و تكاليف خود حفظ كنند.

بيشتر بخوانيد: اختلالات رواني كودكان

راهكارهاي درماني اختلال استرس پس از سانحه كودكان

پس از تجربه تروما، بهتر است كودك را به متخصصين سلامت روان ارجاع داد تا با دقت به تشخيص نوع واكنش او به تروما پرداخته و احتمال بروز اختلال استرس پس از سانحه را در وي بسنجد. همچنين توصيه مي‌شود براي مؤثر بودن درمان، از روان‌درمانگران حوزه كودك و نوجوان كمك گرفت. اين متخصصين به‌خوبي از ويژگي‌هاي رشدي سنين مختلف آگاه‌اند. درنتيجه، درصورتي‌كه كودك حاضر به صحبت درباره اتفاق ناراحت‌كننده نباشد، با استفاده از روش‌هايي همچون بازي‌درماني، قصه درماني، نقاشي و … به بهبود علائم در وي كمك كنند.

معمولاً بهترين رويكرد براي درمان اختلال PTSD، رفتاردرماني و نيز درمان شناختي_رفتاري است؛ زيرا بايد به كودكان ياد داد افكار و هيجاناتي كه به‌طور ناخواسته و مداوم به ذهن‌شان مي‌آيد را كنترل كرده و با آن‌ها مقابله كنند.

روش‌هاي جلوگيري از بروز اختلال استرس پس از سانحه در كودكان

بهترين روش براي پيشگيري از ايجاد اين اختلال در كودكان، مراقبت از آن‌ها، جلوگيري از قرار گرفتن در معرض موقعيت‌هاي خطرآفرين و همچنين آموزش مهارت‌هايي براي مقابله با شرايط استرس‌زا است. اقدامات زير مي‌تواند مثال‌هايي از راه‌هاي پيشگيري در كودكان به‌حساب بيايد:

• جلوگيري از قلدري نسبت به كودكان
• ممانعت از بروز بدرفتاري با كودك در خانواده
• جلوگيري از بروز بدرفتاري و خشونت با كودك در مدرسه
• در نظر داشتن روحيه كودكان به هنگام مواجه به يك حادثه ناخوشايند

براي دريافت مشاوره در زمينه كودك مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني كودك از طريق شماره 02191002360 با برترين متخصصان كلينيك تخصصي ني ني مايند تماس حاصل نماييد.

منبع: اختلال استرس پس از سانحه در كودكان